Drogi Użytkowniku Nowych Mediów!

Zespół naukowców, któremu bliska jest tematyka edukacji medialnej rozumianej jako pomoc dla wszystkich grup wiekowych w korzystaniu z mediów i poprawne funkcjonowanie w otoczeniu medialnym, wzięła udział w projekcie, którego pokłosiem jest publikacja Edukacja medialna. Zasady funkcjonowania w świecie nowych mediów. Książka, która ukazała się na polskim rynku wydawniczym przeznaczona jest dla teoretyków i praktyków, którzy chcą nadążać za bieżącą wiedzą z zakresu edukacji medialnej. Badacze tej sfery, nasyceni wiedzą zdobywaną podczas konferencji, paneli dyskusyjnych, sympozjów, ale i nieformalnych spotkań naukowych uznali, że nie sposób nie podzielić się danymi i opiniami, które są owocem projektu Edukacja medialna. Zasady funkcjonowania w świecie nowych mediów. Broszura, która trafia do Państwa rąk, to wybór, kompendium wiedzy i zbiór dobrych praktyk, które mogą być przydatne dla nauczycieli, edukatorów, opiekunów, wychowawców i rodziców, którym nieobojętny jest los i psychiczny dobrostan podopiecznych. To właśnie z myślą o takiej działalności, zrodził się pomysł dokonania wyboru najlepszych owoców projektu i ujęcia ich w formule dostępnej dla każdego kto chce troszczyć się o prawidłowy kontakt z mediami, przez mediach i w dostępie do medialnych treści. Interdyscyplinarny zespół teoretyków i praktyków, to eksperci, którzy brali udział w debatach, filmach edukacyjnych, a także naukowej części projektu, jaki został wdrożony w 2023 r., a jego pokłosiem są zarejestrowane przekazy multimedialne, filmy dostępne w sieci oraz materiały naukowe.

Obecna chwila, to ważny moment w dziejach rozwoju mediów, gdyż dynamicznie rośnie rola działalności użytkowników nowych mediów, a równocześnie coraz silniej dostrzegalny jest wpływ wytworów sztucznej inteligencji (AI) na świat realny. Bez wiedzy, umiejętności i kompetencji dotyczących prawidłowego z nich korzystania, współczesny użytkownik mediów może zagubić się w świecie nowych technologii. Funkcjonowanie w świecie mediów to niewątpliwa szansa, ale trzeba pamiętać, że istnieje też wiele zagrożeń. Właśnie z tego powodu w ramach działań statutowych Fundacji im. Świętej Królowej Jadwigi dla Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie powstał projekt dotyczący promowania zasad prawidłowego korzystania z nowych mediów, w tym mediów społecznościowych. Zyskał on wsparcie wielu środowisk, w tym członków Stowarzyszenia Absolwentów i Przyjaciół UPJPII w Krakowie. Liczne szkolenia i spotkania z młodzieżą, to doświadczenia, które otwarły mnie, a następnie zgromadzony zespół badaczy, doktorantów, studentów oraz praktyków na potrzebę wychodzenia ze zgromadzonym zasobem wiedzy do szerszego grona odbiorców, w tym nauczycieli szkół podstawowych i średnich, rodziców, opiekunów, szkoleniowców i edukatorów, a przede wszystkim dzieci i młodzieży. Dodatkową inspiracją do wdrożenia projektu były doświadczenia związane z popularyzacją dobrych praktyk medialnych, jaką wielu pracowników i współpracowników Instytutu Dziennikarstwa, Mediów i Komunikacji Społecznej na Wydziale Nauk Społecznych UPJPII podejmuje od lat. Współpraca ze szkołami i liczne umowy partnerskie z podmiotami zewnętrznymi, o które przez lata zabiegał nieodżałowany Dziekan Wydziału Nauk Społecznych, przedwcześnie zmarły ks. prof. dr hab. Michał Drożdż, pokazały, że nie tylko badania na poziomie akademickim w obszarze edukacji medialnej, ale ich wdrażanie, powinno być misją osób zajmujących się komunikacją społeczną i mediami. Widać to w udanej współpracy ze środowiskiem nauczycielskim, które jest otwarte na przyjmowanie w szkołach specjalistów z zakresu medioznawstwa. Korelacja ta szczególnie mocno uwidoczniła się w ramach zajęć dotyczących nowych mediów, mediów społecznościowych, wirtualnej rzeczywistości oraz sztucznej inteligencji. Nie byłoby to możliwe bez wpływu otoczenia społeczno-gospodarczego, bez którego takie przedsięwzięcia, jak debaty, filmy edukacyjne, monografie naukowe, czy publikacje takie, jak niniejsza, nie mogłyby ujrzeć światła dziennego. Dzięki wsparciu finansowemu darczyńcy – Fundacji ORLEN, która pokryła koszty wydania materiałów edukacyjnych i promocyjnych, możemy pracować nad nowymi pomocami szkoleniowymi.

Nieocenione zaplecze organizacyjne stanowi Fundacja Świętej Królowej Jadwigi dla Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie z jej prezesem o. Kanclerzem Fidelisem Maciołkiem OFM, wiceprezesem – Panem mgr Łukaszem Rzepką oraz Stowarzyszenie Absolwentów i Przyjaciół UPJPII w Krakowie, które mam zaszczyt prowadzić, a także środowisko akademickie, na czele z Jego Magnificencją, Księdzem Profesorem Robertem Tyrałą, Rektorem UPJPII w Krakowie, który jako pierwszy otworzył się na zaproponowany temat i zaufał pomysłodawcom. Należy wymienić także wspierających Go Prorektorów: Panią Profesor Małgorzatę Duda, Prorektor ds. studenckich i dydaktyki, która czynnie uczestniczyła w realizacji zadań; Księdza Profesora Antoniego Świerczka, Prorektora ds. polityki kadrowej i promocji oraz Księdza Profesora Tomasza Rozkruta, Prorektora ds. nauki i dyrektora Szkoły Doktorskiej (doktoranci z dyscypliny nauk o komunikacji społecznej i mediach stanowili ważny czynnik osobowy w czasie debat i filmów edukacyjnych). Projekt współtworzony był wraz z przedstawicielami zaproszonych jednostek organizacyjnych Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II i zaprzyjaźnionych Uczelni; włączyły się w niego koła naukowe studentów i doktorantów oraz pracowników zajmujących się wyzwaniami związanymi z edukacją medialną w nowej rzeczywistości społecznej. Szczególną aktywnością wykazali się członkowie działającego od kilku lat Koła Naukowego Komunikacji Wizerunkowej IDMIKS UPJPII, pozostającego pod moją opieką naukową (wspomniane debaty przygotowane pod względem technicznym, ciekawe sprawozdania, krótkie reportaże, rolki, pisemne opracowania i relacje fotograficzne, dostępne są na stronach Wydziału Nauk Społecznych, na stronie Projektu, w relacjach filmowych zgromadzonych w archiwum JP2TV (link powyżej w odtwarzaczu YouTube), a także na stronach Fundacji św. Królowej Jadwigi dla UPJPII w Krakowie oraz Stowarzyszenia Absolwentów i Przyjaciół UPJPII w Krakowie).

Specjaliści, dla których projekt Edukacja medialna… jest sposobnością popularyzowania wiedzy na temat edukacji medialnej w nowej rzeczywistości społecznej, wykazali się dużym znawstwem zarówno od strony technicznej i technologicznej, jak i zawartości merytorycznej. Szczególny wkład pracy na etapie produkcji dotyczył nagrań ekspertów, wśród których zalazły się trzy wybitne ekspertki: Pani Profesor Iwona Hofman (UMCS w Lublinie), Pani Profesor Monika Przybysz (UKSW w Warszawie), Pani Profesor Monika Kaczmarek-Śliwińska (UW), a także specjaliści w zakresie socjologii – dr Bartosz Łukaszewski (UPJPII), ekonomii i zarządzania – dr Łukasz Paluch (URK) i dr Piotr Cymanow (URK) oraz etycznego wymiaru mediów – o. dr Marcin Ciechanowski OSPPE (UPJPII). Wśród uczestników debat – teoretyków mediów i praktyków, znaleźli się także: Ksiądz Profesor Michał Drożdż, który otworzył pierwszą debatę medialną i cały projekt Edukacji medialnej…, Ksiądz Profesor Robert Nęcek, kierownik Katedry Edukacji Medialnej IDMIKS UPJPII, ks. dr Maciej Radej (UPJPII), mec. Karol Pietras (NASK), eksperci i praktycy: dr Marcin Kędzierski, red. Marcin Makowski, red. Dawid Kaczmarczyk, red. Anna Chmura i red. Jacek Bańka. Za stronę techniczną w projekcie odpowiadał ks. dr Paweł Kaszuba (kierownik w Akademickim Centrum Medialnym), red. Dawid Kaczmarczyk (Edukacyjne Laboratorium Mediów Społecznościowych) oraz Pani mgr Katarzyna Wysocka (Szkoła Doktorska UPJPII), a w zakresie mediów zewnętrznych Pan red. Mariusz Bartkowicz, prezes Radia Kraków, które stało się miejscem spotkania ekspertów, praktyków dziennikarstwa i komunikacji, a także rzeszy studentów i uczniów szkół średnich. Ważnym elementem wsparcia było także opracowanie strony graficznej projektu, w czym niemały udział mieli Pani kier. Anna Chmura (Politechnika Krakowska), ks. dr Seweryn Puchała (UPJPII) oraz o. dr Marcin Ciechanowski OSPPE (UPJPII). Liczne kontakty międzyuczelniane, a także ze środowiskiem pracowników mediów, umożliwiły zaproszenie do projektu pracowników innych jednostek, w tym specjalistów w zakresie dziennikarstwa, public relations, zarządzania, ekonomii (UMCS w Lublinie, UW, UKSW, UR w Krakowie), praktyków (m.in. redaktorów i zarząd Radia Kraków), środowiska opiniotwórcze (m.in. Klub Jagielloński) i wreszcie przedstawicieli innych środowisk z otoczenia społeczno-gospodarczego (Państwowy Instytut Badawczy NASK; TBS etc.).

Podczas debat i w trakcie przygotowywania scenariuszy filmów edukacyjnych odbyliśmy dziesiątki rozmów (dyskusji, wymiany poglądów, naukowych sporów mających na celu wypracowanie jak najlepszych rozwiązań), które zogniskowane były wokół następujących kwestii: edukacji medialnej w kontekście nowych mediów i zmieniających się technologii, funkcjonowania w świecie nowych mediów w aspekcie problematyki społeczno- ekonomicznej oraz bezpieczeństwa sieciowego i przestrzegania prawa, kwestii psychologicznych, etycznych i duchowego spojrzenia na otaczający nas świat nowych mediów. Jak pokazały te rozmowy oraz reakcje słuchaczy i widzów, poruszanie tematyki edukacji medialnej to dziś wręcz konieczność. Świadczyły o tym pytania zadawane przez uczestników debat, zgromadzanych w największej sali Radia Kraków, tj. Studiu S5 im. Romany Bobrowskiej. Liczne glosy w dyskusjach i dziesiątki pytań padały ze strony łączących się w tym czasie uczestników obserwujących spotkanie za pośrednictwem streamingu odbywającego się na kanale YouTube i na stronie akademickiej telewizji JP2TV, a także wpływały do redaktorów stacji radiowej, retransmitującej te wydarzenia. Pokłosiem poruszanych kwestii były kolejne spotkania na antenie Radia Kraków oraz wywiady prowadzone z dziennikarzami, m.in. red. Jackiem Bańką, których celem było przybliżanie użytkownikom mediów praktycznych sposobów krytycznego myślenia w ocenie świata nowych mediów. Tematyka ta została także poruszona podczas posiedzenia Rady Programowej Radia Kraków, które odbyło się w jesienią 2023 r. Przestawione tam fakty oraz scenariusze działań w zakresie edukacji medialnej na falach eteru, przyniosły nowe pomysły dotyczące szerzenia tematyki kształtowania kompetencji medialnej szczególnie w tych grupach, do których dotarcie w sposób sformalizowany (w zakresie edukacji na wszystkich poziomach kształcenia, czy dodatkowych szkoleń) nie jest możliwe. Szerzenie świadomości medialnej zostało uznane za jeden z priorytetów w obszarze komunikacji społecznej i mediów. Tworząc zręby projektu: Edukacja medialna. Zasady funkcjonowania w świecie nowych mediów mieliśmy świadomość, że przedmiotowa kwestia edukacji medialnej, której podwaliny powstawały już sto lat temu m.in. w Kanadzie czy Australii, wymaga świeżego spojrzenia w nowej przestrzeni i nowych czasach. Internet stał się kolejnym kontynentem i areopagiem, na którym głoszone są nośne treści, a nowe czasy i niewyobrażalne kiedyś wynalazki umożliwiają natychmiastową więź, niemalże identyczną z realnym spotkaniem człowieka z człowiekiem. O szansach i zagrożeniach, możliwościach i ograniczeniach, czyli dylematach związanych z różnicą między fizycznym, realnym, a wirtualnym i wyobrażonym istnieniem w mediach, traktuje ten projekt. Jest skierowany do tych, dla których istotne jest określenie własnej tożsamości w świecie nowych mediów.

Jeśli ktoś uważnie prześledzi kolejne części projektu: Edukacja medialna. Zasady funkcjonowania w świecie nowych mediów, tj. debaty z cyklu Media Talk#, filmy z serii Media View#, wydarzenia i relacje na portalu FB (projekt Edukacja medialna. Zasady funkcjonowania w świecie nowych mediów UPJPII), wreszcie zapozna się z wynikami analiz i badań prowadzonych przez ludzi nauki na temat edukacji medialnej, uzyska odpowiedzi na fundamentalne pytania:

■ Czym zajmuje się edukacja medialna?

■ Czy istnieje potrzeba rozwijania kompetencji medialnych?

■ Jakie są skuteczne metody i zasady funkcjonowania w świecie nowych mediów?

W przygotowanym dla nauczycieli, edukatorów i opiekunów Kompendium wiedzy na temat edukacji medialnej – szans i zagrożeń wynikających z ciągłego kontaktu z mediami, Czytelnik znajdzie rozwiązanie takich kwestii, jak to, czy możliwa jest współpraca, rozwój, a nawet przyjaźń w nowych mediach, gdzie szukać pomocy, jak rozpoznawać stan uzależnienia medialnego etc. W konwencji nienachalnych podpowiedzi i dzielenia się dobrymi praktykami eksperci ze świata mediów, komunikacji, dziennikarstwa, socjologii, prawa, ekonomii oraz zarządzania, widzą sens przygotowania każdego użytkownika mediów do kontaktu z nimi w rozległej przestrzeni logosu i sfery medialnej praxis; w otoczeniu nowych mediów, na które spoglądamy z perspektywy krakowskiej szkoły personalizmu medialnego. Zapraszam Państwa wraz z całym zespołem do zapoznania się z niniejszą broszurą z przekonaniem, że lektura może przyczynić się do poszerzenia wiedzy i wzrostu umiejętności prawidłowego funkcjonowania w świecie mediów oraz radzenia sobie w sytuacjach kryzysowych w myśl zasady, iż każdy kryzys to także szansa. Celem przygotowanego kompendium jest promocja tych wartości i zasobów wiedzy, jakie zostały opublikowane w obszernym materialne naukowym oraz popularyzacja projektów dotyczących edukacji medialnej i działalności osób troszczących się o bezpieczeństwo w sieci w aspekcie technologicznym, komunikacyjnym, a także etycznym. Wszystkie dostępne tu treści w poszerzonym wymiarze odnajdziecie Państwo w monografii zbiorowej Edukacja medialna. Zasady funkcjonowania w świecie nowych mediów (Kraków 2023).

Klaudia Cymanow-Sosin
Kierownik projektu wraz z zespołem  

Polub fan page projektu i bądź na bieżąco!